Deze laatste nacht was een onrustige, de slaapplek die ik kreeg toegewezen was in een van de vele slaapruimten met elk 4 stapelbedden. In de kamer waar ik sliep verbleef ook een ouder Engels echtpaar, zij hadden de route vanuit Porto (Portugal) naar Santiago gewandeld. Vandaag gingen zij nog met de bus naar Finisterra en daarna terug naar Porto om dan terug te keren naar huis. Ik ging naar Santiago om daar een besluit te nemen wat ik zou doen. Nadat de rugzak weer was gepakt en gecontroleerd eerst even ontbijten met het laatste wat er in de rugzak zat. En dan ….. ga je op weg naar het einddoel. Langzaam loop je naar beneden door het complex van Monte do Gozo, een groot complex met ruim 700 slaapplaatsen verdeeld over vele barakken, ooit gebouwd ter ere van het Pauselijk bezoek in 1993 en het Heilige jaar.
Het is zonnig en fris vandaag. Vanaf de rechterzijde zie ik alweer de eerste pelgrims, zij die vanaf andere herbergen zijn vertrokken op weg naar de Kathedraal. Plotsklaps sta je er dan bij de voetgangers brug over de ringweg die je Santiago inleid. Nog even en het pelgrims bestaan komt tot een einde. Langzaam besef je als je verder loopt langs de diverse pleinen dat je ruim 900 km hebt afgelegd om hier te komen en nu is het zo ver. Dan zie je opeens aan de rechterzijde de Huiskamer van de Lage Landen, een project van het Sint Jacobs Genootschap. Je stapt er even binnen, drinkt een kopje thee, schrijft je naam in het boek met al je gegevens en maakt een praatje. Na mij komen er nog een paar pelgrims binnen, je begroet elkaar hartelijk. Nadat je je thee hebt opgedronken stap je op om de laatste kilometer af te leggen. Je loopt door de nauwe straatjes omhoog, volgt de pijlen en dan opeens de poort met de traptreden naar beneden waar een doedelzakspeler en deuntje speelt, het is bijna zoals in het filmpje wat je regelmatig op YouTube hebt bekeken. Dan sta je op het plein voor de Kathedraal, maandag morgen 27 mei om 09.15 uur met rechts het Parrador, het duurste hotel dat Spanje kent, het Regeringsgebouw en links de Kathedraal, je bent aangekomen. Enigszins verdwaasd sta je daar, je wordt gezien, herkend, omarmd en gefeliciteerd, dit was het dan. Het valt niet mee om je tranen te bedwingen en laat ze lopen, niemand kijkt vreemd op. Ik maak foto’s van alles om me heen, een pelgrim vraagt je een foto van hem te maken, je doet het met plezier. Hij maakt er een van jou.
Op aanwijzing ga je naar het Pelgrimsbureau om je laatste stempel (sello) te halen en de oorkonde die daarbij hoort. Je bent 43 dagen 2 uur 53 minuten onderweg geweest naar Santiago. Althans dat zij de teller die al die dagen op de site heeft gestaan. Nog enkele dagen en ik zal weer thuis zijn.
Op weg naar het Pelgrimsbureau zie je steeds meer bekende gezichten, ook Marian de Italiaan en een groot deel van zijn groep. En ook al die andere pelgrims die samen met jou op weg waren hier naar toe. De Australiërs, de vele Duitstaligen waarmee je kennis maakte uit Oostenrijk, Zwitserland, Duitsland, de Fransen, de Canadezen en Amerikanen, de Zuid Afrikaanse wandelaarster, het Koreaanse echtpaar en de Japanse student de vele Engelsen en Engelstaligen en al die anderen die je in al die dagen bent tegengekomen en waarmee je lief en leed mee hebt gedeeld.
Er volgen begroetingen en felicitaties over en weer. Je gaat naar het pelgrimsbureau waar je aansluit in de rij voor een voorlopig laatste stempel in je Credential. Na ontvangst van je Compostellaat
ga je weer naar beneden en zie je weer bekenden die ook in de rij staan, je wacht en gaat dan samen met hen naar de Pelgrims mis om 12:00 uur. Je boft, de Butafumeiro wordt geslingerd. Het is een indrukwekkend gebeuren iets wat velen beamen en niet te beschrijven is, na de mis sta je in de rij om Jacobus te omarmen en zijn “haar” te beroeren.
Het is gedaan. Je groet elkaar voor een laatste keer, zij hebben nog iets te regelen en zelf weet je het nog niet. Je loopt wat door de straatjes heen en weer, in een supermarkt koop ik een stokbrood met wat chorizo en eet dit op zittend op een van de stenen banken rondom het plein. Na verloop van tijd valt het besluit, zo snel mogelijk naar huis. De kracht ontbreekt om door te gaan naar Finisterra, je bent leeg. En Naomi mijn schoondochter staat op het punt te bevallen van haar tweede kind en ik had gezegd “het wordt pas geboren als Opa weer thuis is van zijn wandeling”, ook daarom wilde ik naar huis. Nu is het een kwestie van tijd hoe snel kan je terug, ik ga terug naar de “Huiskamer” en vraag om enig advies aan de hospitalero. Na enig zoeken wordt er via het internet een terugvlucht gevonden en geboekt. Op advies ga ik voor de resterende dagen tot aan de terugreis naar het Seminario Menor een grote pelgrims herberg (klooster) enkele honderden meters terug, hier kan ik enkele dagen overnachten voor een schappelijke prijs van Eur 10,– per nacht.
Die avond ga ik terug naar het plein, het regent licht, tijdens de afgelopen dagen had ik tegen verschillende mede pelgrims gezegd “we zien elkaar maandagavond om 8 uur op het plein voor de Kathedraal en gaan dan onze aankomst vieren”. Ik wacht geduldig af eens kijken wie er allemaal komt en is. Het is helaas koud en nat maar ze zijn er bijna allemaal, Doris, Robert, Marlene, Tegen, Mark, Charlene, Chris, Anna en Christina. We gaan op zoek naar een eetgelegenheid en eindigen bij Manolo, een van de restaurants waar velen het over hebben gehad. Een Argentijn die een fantastische keuken heeft, alleen we moeten even wachten tot er tafels vrij zijn. Het wordt een afscheidsmaal wat lang in mijn herinnering zal blijven, daarna nog even langs een tapas bar, een wijntje, een laatste gesprek, de laatste omhelzingen en ieder van ons gaat zijn weg. Mark en Charlene gaan morgen verder naar Finisterra en de anderen wachten op hun vlucht naar huis, morgen of overmorgen.
Ik ga morgen naar de huiskamer om een handje te helpen, als tijdelijke vrijwilliger. Joop, de hospitalero, is er alleen. Zijn collega komt met enige dagen vertraging vanuit Porto, wandelend met een groep. Een extra handje en hulp wordt met plezier gegeven en ontvangen. Ik hoef me niet te vervelen en al die tijd in de stad door te brengen is niets voor mij, er is genoeg te doen de dag vliegt om. ’s Avonds een eigen potje koken in de herberg, zittend aan tafel wordt ik verrast door het Duitse “echtpaar” met kinderen uit Triacastella. Tijdens het gesprek blijkt dat het geen gezin is, maar een klein gezelschap wat elkaar gevonden heeft tijdens de afgelopen weken. Het blijken een broer en zus te zijn Sarah en David en een jonge vrouw Christina, zij kwamen Andreas tegen die al langer onderweg was en zijn gedurende de laatste weken goede vrienden geworden. Elk van hen met hun eigen gedachten en reden om de Camino te lopen. Later heb ik met Sarah een fijn gesprek, ze is jong en pas 18 jaar geworden. Opeens komt er een verrassende vraag, ze zegt dat ze die aan niemand heeft kunnen stellen maar hem bij mij neerlegt met de opmerking, “u had mijn vader kunnen zijn, misschien heeft u voor mij een advies”. Het wordt een lang gesprek maar ze gaat daarna glimlachend weg en zegt: “bedankt voor dit eerlijke antwoord”. Als je naar het washok loopt om je spulletjes schoon te maken hoor je weer je naam, je kijkt om aan een van de tafels zitten de “Tonen” en Ruth, zij heeft ondanks alles Santiago bereikt en is blij. Ze vertelt in geuren kleuren haar relaas en morgen loopt ze verder naar Finisterra. De “Tonen” zijn net binnen en komen net terug uit Finesterra, zij gaan morgen alweer naar huis. Het wordt een gezellige avond en je gaat ontspannen naar je bed.
Het is woensdag vandaag, nog twee dagen en dan vertrek jezelf naar huis. Het is een miezerige dag vandaag, om niet alles stinkend mee naar huis te nemen eerst een en ander in wasmachine en door de droger. Langzaam loop je opnieuw naar het plein, via een huiskamer bezoekje. Hier wordt nog even om een hulpje gevraagd en wat assistentie waarna je op zoek gaat naar wat souvenirs voor thuis. Op het plein zie je weer veel bekenden, omhelzingen, felicitaties en foto’s maken. Je kijkt met een ander soort ogen om je heen en je geniet. Dan hoor je weer je naam roepen, het is het Zwitserse echtpaar Rosemarie en Röbbi. Ze zijn gisteren aangekomen en zijn blij verrast mij weer te zien, we gaan gezamenlijk naar de Pelgrimsmis en weer wordt de Butafumeiro geslingerd, de wierook is sterk van geur wat mij een hoestbui bezorgd. Ik wordt uitgenodigd om samen met hen te gaan lunchen en vragen mij of dat ik iets gezelligs weet. Het wordt de tappas bar, een schot in de roos. Tijdens de maaltijd wordt er over de vele ervaringen en belevenissen gesproken, soms met een traan. Hierna nemen we hartelijk afscheid, zij lopen morgenochtend verder naar Finisterra wanneer ik op diezelfde dag aan mijn terugreis begin. De dag is sneller voorbij dan gedacht, ik koop de gewenste souvenirs en ga terug naar de herberg. Op de deur prijkt een vel papier “Completo / Full” en het is nog niet eens hoogseizoen.
Je wordt opgewekt wakker de volgende morgen. Vanavond vlieg ik naar huis en morgen ben ik weer in Nederland, een onwezenlijk gevoel, na al die dagen te hebben geleefd in een wereld van ongedwongenheid. De rugzak wordt opnieuw gecontroleerd en herpakt want alles moet er netjes in en de breekbare spulletjes moeten goed verpakt worden. Nog één keertje eten in in de eetzaal in de kelder, afscheid nemen van de bekenden. Ik had gisteren afgesproken met de hopitalero’s van de “huiskamer” dat ik mijn rugzak daar mocht stallen zodat ik niet de gehele dag hem op mijn rug hoef te dragen. Je wordt opnieuw hartelijk verwelkomt, het Brabantse echtpaar Jack en Mariet zitten er erg ontdaan, want er is iets niet goed gegaan met de tickets om naar huis terug te keren. Gezamenlijk lossen we het probleem op en de rust keert terug. Dan opnieuw een hartelijk begroeting, Miep komt binnen en ziet mij zitten. Ze had zich zorgen gemaakt om mijn persoontje, red hij het wel de hoogte te overbruggen met zijn ademhalingsproblemen. Ze is blij mij te zien en omhelst me, even bijpraten en dan weer alle dingen van de dag. Het loopt alweer tegen het middag uur als een van de Limburgers binnenkomt, of hij even wat mocht uitprinten want hij mocht zingen in de Kathedraal. Ook dat lukte op tijd, wat mij dan weer nieuwsgierig maakte, waarop ik besloot voor een laatste keer naar de pelgrims mis te gaan. Deze laatste keer maakte even meer de gevoelens los, dit zal je niet meer zo gauw meemaken. Aan het einde van deze mis stond hij daar dan de Limburger, zong uit volle borst, alleen in het donker, door een misverstandje werd het licht gedoofd. Daarna weer een kijkje op het plein als je plotsklaps het Amerikaanse gezin ziet, je wordt gezien en begroetingen over en weer. Ook de moeder is zeer aangedaan, ze had niet verwacht te worden begroet door een pelgrim die ze slechts een enkele keer had gezien, ik moet met moeder op de foto want ze vind dit een eer. De middag verloopt verder rustig, even nog een hapje eten voordat je terug gaat naar de huiskamer om je rugzak op te halen. Het is halfzeven als je de eerste stappen zet op weg naar huis. Op het busstation neem je de bus naar het vliegveld, 2 uurtjes wachten worden 3 uurtjes vanwege vertraging en na middernacht kom je aan op de luchthaven van Barcelona. Hier breng je de nacht door, liggend en hangend op een bank, voordat je om half zeven in de ochtend je plaatsje opzoekt in het vliegtuig naar Nederland en de reis naar huis begint. Om half tien sta je weer op Schiphol, terug op Nederlandse bodem, de reis is beëindigd en een nieuwe reis begint.
Want de Camino houdt niet op waar hij geëindigd is, hij gaat verder, maar in het hier en nu. Benut en gebruik je ervaringen en kennis die je hebt opgedaan, geniet van je leven. Leef je leven.
Lieve Rene wat een mooi einde van een onvergetelijke ervaring. Ik ben ongelooflijk trots op je dat je het zo goed hebt gedaan. Ook ik was bezorgd om je. Maar zo verschrikkelijk stoer dat het je gelukt is zonder noemenswaardige tegenslag. En als die er al was loste je het net zo makkelijk weer op. Gewoon door even te vragen. En daarna weer door om je gestelde doel te bereiken. Ik heb nu al veel van je verhalen geleerd. En vergeten doe ik ze niet. En gelukkig op tijd terug om een nieuwe Burger te verwelkomen!!!!!!!!!!!! Tot mails querido peregrino!!!!!!!!!!!!!! Met bewondering, Annelies